Hiện nay hầu như ai cũng đang lo lắng về thông tin dịch bệnh do virus có tên Zika gây ra. Bài viết này nhằm mục đích cung cấp kịp thời cho quý bạn đọc của Báo KHPT-CĐSK một số thông tin ngắn gọn dạng “sổ tay bỏ túi” về căn bệnh đang gây chú ý của mọi người, mọi nhà trong những ngày qua…
Nguyên nhân
Bệnh virus Zika được gây ra bởi một loại virus lây truyền qua muỗi Aedes mosquitoes. Con virus này được biết là lưu hành ở châu Phi, châu Mỹ, châu Á và Thái Bình Dương.
Những người bị bệnh virus Zika thường có sốt nhẹ, phát ban da (chứng phát ban) và viêm kết mạc. Những triệu chứng này thường kéo dài 2-7 ngày. Hiện nay vẫn chưa có thuốc đặc trị hoặc chích ngừa vắc-xin.
Phòng ngừa vẫn là biện pháp chủ yếu, cụ thể như chống muỗi đốt và diệt muỗi.
Virus Zika được truyền qua muỗi, lần đầu tiên được xác định ở Uganda vào năm 1947 ở khỉ Rhesus thông qua một mạng lưới giám sát bệnh sốt vàng sylvatic. Sau đó nó đã được xác định ở người vào năm 1952 tại Uganda và Tanzania.
Dịch bùng phát bệnh virus Zika đã được ghi nhận là ở châu Phi, châu Mỹ, châu Á và Thái Bình Dương.
Tác nhân truyền bệnh là muỗi Aedes mosquitoes (thường đốt trong những giờ buổi sáng và hoàng hôn)
Triệu chứng
Thời kỳ ủ bệnh (thời gian từ khi tiếp xúc với các triệu chứng) của bệnh virus Zika là không rõ ràng, nhưng có khả năng là một vài ngày. Các triệu chứng tương tự như bệnh nhiễm trùng arbovirus khác như sốt xuất huyết bao gồm sốt, phát ban da, viêm kết mạc, đau cơ và khớp, mệt mỏi, và đau đầu. Những triệu chứng này thường nhẹ và kéo dài 2-7 ngày.
Với triệu chứng “tật đầu nhỏ” xảy ra khi người phụ nữ mang thai bị nhiễm Zika virus.
Virus Zika được lây sang người qua vết cắn của một con muỗi bị nhiễm bệnh từ muỗi thuộc nhóm Aedes , chủ yếu là Aedes aegypti ở các vùng nhiệt đới. Đây cũng là loại muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết, chikungunya và sốt vàng da.
Dịch bệnh Zika virus đã được báo cáo lần đầu tiên từ Thái Bình Dương vào năm 2007 và 2013, trong năm 2015 từ các nước châu Mỹ (Brazil và Colombia) và châu Phi. Ngoài ra, hơn 13 quốc gia ở châu Mỹ cũng đã thông báo nhiễm virus Zika lẻ tẻ cho thấy việc mở rộng địa lý nhanh chóng của virus Zika.
Chẩn đoán
Zika Virus được chẩn đoán thông qua PCR (phản ứng chuỗi polymerase) và phân lập virus từ các mẫu máu. Chẩn đoán băng “huyết thanh chẩn đoán” có thể khó khăn vì vi khuẩn chéo phản ứng với flaviviruses khác như sốt xuất huyết, West Nile và sốt vàng da.
Phòng ngừa
Muỗi và nơi sinh sản ra muỗi là một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với nhiễm Zika virus. Phòng ngừa và kiểm soát dựa trên việc diệt muỗi ( phun thuốc diệt muỗi, không để nước tù đọng,..) và làm giảm tiếp xúc giữa muỗi và con người ( nơi ở thông thoáng, mặc áo quần che chắn, trưa ngủ mùng nơi có muỗi, cửa lưới,..)
Đặc biệt chú ý và giúp đỡ cho những người không có khả năng tự bảo vệ mình đầy đủ, chẳng hạn như trẻ em, người ốm hoặc người già.
Với khách du lịch cũng thực hiện các biện pháp phòng ngừa cơ bản nêu trên để bảo vệ mình khỏi bị muỗi đốt.
Điều trị
Bệnh Zika virus thường là tương đối nhẹ và không cần điều trị đặc hiệu. Người bị bệnh vi rút Zika nên nghỉ ngơi nhiều, uống đủ nước, và điều trị các chứng đau và sốt với thuốc giảm đau hạ sốt thông thường.
Tuy nhiên nếu đã thực hiện các biện pháp vừa nêu, nhưng các triệu chứng vẫn không giảm mà ngày càng nặng hơn thì cần phải đi bệnh viện ngay.
Bệnh nay hiện nay chưa có vắc-xin phòng ngừa.
Tại cuộc họp do Văn phòng đáp ứng dịch bệnh khẩn cấp (Bộ Y tế) tổ chức, đại diện Cục Quản lý môi trường y tế, Bộ Y tế, cho biết từ năm 2014 tới nay, Việt Nam nhập khẩu khoảng 9 tấn hóa chất pyriproxifen để phòng chống dịch sốt xuất huyết. Và Việt Nam không sử dụng hóa chất kể trên trong nước ăn uống và sinh hoạt, chỉ cho phép sử dụng trong nước thải, nước đọng tại các công trường xây dựng. Tuy nhiên theo thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, nếu pyriproxifen liên quan bệnh teo não và hội chứng viêm đa rễ thần kinh thực vật, thì bộ sẽ yêu cầu dừng sử dụng hóa chất này ngay cả trong nước thải.
Hiện Viện Pasteur TP.HCM, Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư, Bệnh viện bệnh nhiệt đới TP.HCM, Bệnh viện bệnh nhiệt đới T.Ư có thể tiến hành được xét nghiệm phát hiện Zika, virus liên quan bệnh teo não. Trước mắt sẽ xét nghiệm miễn phí cho những người về từ vùng dịch.
BÀNG CẨM