Phục tráng, bảo tồn và phát triển cây Lê huyện Trà Lĩnh tỉnh Cao Bằng

Chủ nhiệm dự án: Bế Thị Thích

Đơn vị thực hiện: Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Trà Lĩnh

Thời gian thực hiện: 2003 – 2005

I. Đặt vấn đề

Cây lê là cây ăn quả đặc sản của tỉnh Cao Bằng, có giá trị kinh tế cao, có khả năng cạnh tranh trên thị trường đối với những sản phẩm cùng loại về chất lượng và giá cả. Do đó diện tích trồng ngày càng được mở rộng, theo thống kê năm 1997 toàn tỉnh có 987 ha, năm 2000 trồng trên 3000 ha, dự kiến năm 2010 là 5000 ha cây ăn quả các loại trong đó có cây lê, vì vậy trong những năm tới tỉnh ta cần một lượng giống cây ăn quả khá lớn để đáp ứng cho nhu cầu sản xuất. Để sản xuất được nguồn giống tốt có chất lượng, đặc biệt là cây lê, trước hết phải tuyển chọn những cá thể có nhiều đặc tính tốt đưa vào bảo tồn, làm vật liệu ban đầu để tạo giống, đồng thời sử dụng những cá thể đó như những cây mẹ để khai thác mắt ghép phục vụ cho nhân giống đảm bảo chất lượng.

II. Mục tiêu

Khảo sát, tuyển chọn, phục tráng, bảo tồn gien quý, giữ giống; Xây dựng vườn nhân giống lê chất lượng cao; Xây dựng mô hình trồng cây lê theo quy trình kỹ thuật; Chuyển giao kỹ thuật nhân giống cho nông dân.

III. Kết quả nghiên cứu

Dự án đã tiến hành điều tra khảo sát tại một số xã của huyện Trà Lĩnh như: Cao Chương, Hùng Quốc, Quang Hán, Xuân Nội, với tổng số cây điều tra là 100 cây. Căn cứ vào chỉ tiêu sinh trưởng và phát triển đã chọn ra được 11 cây đủ tiêu chuẩn bảo tồn quỹ gen. Trên cơ sở kết quả tuyển chọn, nhóm thực hiện dự án đã tiến hành phục tráng bằng cách cắt tỉa những cành già, cành sâu bệnh, cành khô, cành cho quả kém tạo điều kiện cho chồi non phát triển, tiến hành bón phân và gắn thẻ cho những cây phục tráng. Qua theo dõi các đặc tính của 11 cá thể cây lê cho thấy có thể nhân lên thành dòng bằng phương pháp vô tính, khai thác mắt ghép trên những cá thể đã tuyển chọn để nhân giống cung cấp cho sản xuất.

Nhóm thực hiện dự án đã tiến hành nhân giống bằng 3 phương pháp:

- Nhân giống bằng phương pháp ghép: Tiến hành ghép mắt cây lê trên gốc ghép là cây mác cọt vào 2 thời vụ, trong tháng 8 và giữa tháng 9. Tổng số cây ghép là 2000 cây, tỷ lệ bật mầm 80%, cây đủ tiêu chuẩn xuất vườn đạt 74,7%.

- Nhân giống bằng phương pháp giâm cành: Đã tiến hành theo đúng quy trình kỹ thuật bằng cách cắt 1200 hom giống, dài 12 – 15cm, được xử lý qua thuốc kích thích ra rễ và cắm hom đã xử lý vào cát non sạch. Qua theo dõi cho thấy cây mọc chồi những không ra rễ nên không đạt yêu cầu.

- Nhân giống bằng phương pháp chiết cành: Thực hiện trong 2 vụ, lần 1 vào tháng 9, nhưng hầu như những cành chiết không ra rễ. Lần 2 được tiến hành trong tháng 2, kết quả những cành ra rễ chỉ đạt 30,5%.

Tổ chức tập huấn kỹ thuật chiết, ghép cây ăn quả cho 50 cán bộ khuyến nông xóm, xã và một số hộ nông dân trong huyện.

Tiến hành xây dựng 01 mô hình trồng lê với diện tích 1 ha tại xã Cao Chương và thị trấn Hùng Quốc, huyện Trà Lĩnh. Qua theo dõi cho thấy cây sinh trưởng phát triển tốt, chưa phát hiện có sâu bệnh hại.

Dự án đã xây dựng được quy trình kỹ thuật nhân giống, trồng và chăm sóc cây lê.